ตัวอย่าง: การประเมินความคุ้มค่าในการดำเนินการเพื่อจัดการความเสี่ยง

 

Effective Enterprise Risk Management -- ตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย

 

  --

• ข้อมูลจาก: ห้องเรียนบริษัทจดทะเบียน ตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย

การจัดการความเสี่ยง (Risk Management)

การจัดการความเสี่ยง (Risk Management) ซึ่งเป็นหนึ่งในกระบวนการหลักในการกำกับดูแลองค์กร นอกเหนือจากระบบการกำกับดูแลกิจการที่ดี (Good Governance) และระบบควบคุมภายใน (Internal Control) ที่มีประสิทธิผล ในการจัดการความเสี่ยงสรุปเป็น 8 ขั้นตอนดังนี้

1. ระบุความเสี่ยง (Risk Identification):

    ซึ่งอาจได้มาจาก

• การทบทวนการดำเนินงาน กระบวนการ และทรัพย์สินของบริษัท

• การสัมภาษณ์พนักงาน ผู้จัดการ และผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย

• พิจารณาปัจจัยภายนอก เช่น แนวโน้มของตลาด การพัฒนาอุตสาหกรรม และการเปลี่ยนแปลงด้านกฎระเบียบ

• รายงานการตรวจสอบภายใน/ภายนอก และรายงานการตรวจสอบอื่น ๆ เช่น VA/Pentese

• จำนวนอุบัติการณ์ที่เคยเกิดขึ้น

• อื่น ๆ

2. จัดหมวดหมู่ความเสี่ยง:

     นำความเสี่ยงที่ได้จากข้อที่ 1 มาจัดหมวดหมู เพื่อให้ง่ายต่อการจัดการ และทำให้เห็นมุมมองความเสี่ยงในภาพกว้างขององค์กร โดยอาจเเบ่งออกเป็น

•  ความเสี่ยงด้านกลยุทธ์ (Strategic Risk) เช่น การแข่งขันทางการค้า, การเปลี่ยนแปลงของตลาด

•  ความเสี่ยงในการปฏิบัติงาน (Operational Risk) เช่น ความล้มเหลวของกระบวนการ, ข้อผิดพลาดของมนุษย์

• ความเสี่ยงทางการเงิน (Financial Risk) เช่น ความผันผวนของตลาด, ความเสี่ยงด้านเครดิต, กระแสเงินสด, ลูกหนี้ค้างชำระ, หนี้ NPL

• ความเสี่ยงในการปฏิบัติตามหฎหมาย/กฎระเบียบ (Compliance Risk) เช่น การไม่ปฏิบัติตามกฎหมายคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล

• ความเสี่ยงต่อชื่อเสียง (Reputation Risk) เช่น ความเสียหายต่อแบรนด์ การรับรู้ของสาธารณชน)

3. ประเมินโอกาสและผลกระทบต่อความเสี่ยง (Risk Analysis):

     ประเมินโอกาส (ความน่าจะเป็น) และผลกระทบที่อาจเกิดขึ้น (ความรุนแรง) ของแต่ละความเสี่ยง โดยพิจารณาจาก

• ข้อมูลในอดีต เกณฑ์มาตรฐานอุตสาหกรรม และความคิดเห็นของผู้เชี่ยวชาญ

• มาตรการควบคุมที่มีอยู่ในปัจจุบัน

และกำหนดค่าระดับความเสี่ยงโดยอาศัยข้อมูลจากระดับโอกาสและผลกระทบที่เกิดขึ้น โดยทั่วไปจะคำนวนจาก

ค่าระดับความเสี่ยง = ค่าโอกาส X ค่าผลกระทบที่อาจเกิดขึ้น

ตัวอย่างการกำหนดระดับความเสี่ยงโดยวิเคราะห์จากค่าความเสี่ยง (1-5)

หมายเหตุ: ความเสี่ยงหลาย ๆ ความเสี่ยงมีความเชื่อมโยงระหว่างกันอาจส่งผลกระทบซึ่งกันและกัน โดยผลกระทบนั้นอาจมีลักษนะที่เชื่อมโยงแบบโดมิโน

4. จัดลำดับความสำคัญความเสี่ยง (Risk Evaluation):

    นำความเสี่ยงที่วิเคราะห์ได้มาจัดลำดับความสำคัญ โดยพิจารณาเน้นที่ความเสี่ยงที่มีโอกาสเกิดสูง และความเสี่ยงที่มีผลกระทบสูง องค์กรควรพิจารณาในการจัดทำเกณฑ์ หรือระดับการยอมรับความเสี่ยง ซึ่งโดยทั่วไปแล้วความเสี่ยงระดับต่ำ (Low) เป็นความเสี่ยงที่สามารถยอมรับได้ ความเสี่ยงระดับสูงถึงสูงมาก (high-Extreme) เป็นความเสี่ยงที่โดยปกติแล้วไม่ควรยอมรับ นั่นหมายความว่าองค์กรควรต้องหาแนวทางในการจัดการเพื่อลดความเสี่ยงลง ในขณะเดียวกันความเสี่ยงระดับปานกลาง (Medium) เป็นความเสี่ยงที่องค์กรควรพิจารณาถึงความเพียงพอของมาตรการควบคุมที่มีปัจจุบัน ต้นทุนในการลดความเสี่ยงและผลประโยชน์ที่อาจเกิดขึ้น เพื่อพิจารณาดำแนวทางในการดำเนินการต่อไป

โดยทั่วไปแล้วแนวทางในการจัดการความเสี่ยงที่นิยมกันจะมีอยู่ 4 แบบ คือ

• ยอมรับความเสี่ยง (Accept)

• การหลีกเลี่ยงความเสี่ยง (Avoid)

• การกระจาย/โอนความเสี่ยง (Transfer)

• การลด/การควบคุมความเสี่ยง (Mitigate)

5. จัดทำแผนหรือกลยุทธ์ในการจัดการความเสี่ยง:

    เมื่อได้ความเสี่ยงในแต่ละระดับแล้ว และพิจารณาแล้วว่าความเสี่ยงนั้น ๆ จะดำเนินการอย่างไร ก็จัดทำแผนหรือกลยุทธ์ในการจัดการความเสี่ยง โดยเจ้าของความเสี่ยง (Risk Owner) แผนการจัดการความเสี่ยงนั้นควรถูกนำเสนอผู้ที่เกี่ยวข้องเพื่อให้ความเห็น และอนุมัติการดำเนินการ

6. ติดตามและทบทวนความเสี่ยง:

    ปัญหาสำคัญที่การจัดการความเสี่ยงไม่มีประสิทธิผลคือไม่ระบบติดตามและทบทวนความเสี่ยง ทั้งนี้เพื่อปรับปรุงการประเมินความเสี่ยงอย่างสม่ำเสมอเพื่อสะท้อนถึงการเปลี่ยนแปลงในการดำเนินงาน สภาวะตลาด หรือปัจจัยอื่น ๆ และติดตามประสิทธิภาพ/ประสิทธิผลการลดความเสี่ยงอย่างต่อเนื่อง

7. รายงานและสื่อสารความเสี่ยง:

    ผู้บริหารมีส่วนสำคัญอย่างยิ่งในการชี้นำ และตัดสินใจ ดังนั้นนำเสนอการประเมินความเสี่ยงและกลยุทธ์การบรรเทาผลกระทบต่อฝ่ายบริหาร คณะกรรมการ และผู้มีส่วนได้เสีย อย่างสม่ำเสมอ และเมื่อมีการเปลี่ยนแปลงของความเสี่ยงสำคัญจะช่วยให้การจัดการความเสี่ยงมีประสิทธิภาพ 

8. การพัฒนาปรับปรุงอย่างต่อเนื่อง:

    ไม่มีหลักเกณฑ์/แนวทางไหนใช้ได้ดีไปได้ตลอด ความเสี่ยงระดับต่ำวันนี้อาจเป็นความเสี่ยงระดับสูงในวันพรุ่งนี้ การจัดการความเสี่ยงที่ดีในวันนี้ วันพรุ่งนี้อาจจะใช้ไม่ได้แล้ว การพัฒนาปรับปรุงอย่างต่อเนื่องจะช่วยให้องค์กรสามารถปรับตัวให้ทันต่อความเสี่ยงที่เกิดขึ้น และพร้อมรับความเปลี่ยนแปลง ทำให้องค์กรเกิดการพัฒนา

Risk Management -- การจัดการความเสี่ยง

การจัดการความเสี่ยงภาพรวมไม่ได้มีอะไรเยอะ มันก็มีประมาณนี้แหละ แต่รายละเอียดจะแตกต่างกันไปตามบริบทของหน่วยงาน และด้านที่กำลังประเมิน

Risk appetite vs Risk tolerance

ระดับความเสี่ยงที่ยอมรับได้ (risk appetite) เป็นความเสี่ยงที่องค์กรยอมรับได้ในลักษณะของระดับที่เป็นค่าเป้าหมาย (ค่าเดียว) หรือช่วงโดยระดับความเสี่ยงที่ยอมรับได้ ต้องสอดคล้องกับเป้าหมายขององค์กร(ประจำปีที่ระบุในแผนปฏิบัติงานประจำปี)

ระดับเบี่ยงเบนที่ยอมรับได้ (risk tolerance) เป็นช่วงเบี่ยงของระดับความเสี่ยงที่องค์กรยอมรับได้ โดยระดับเบี่ยงเบนที่ยอมรับได้ต้องสอดคล้องกับระดับขององค์กรที่ยอมให้เบี่ยงเบนได้ที่ได้ระบุไว้ (ในแผนปฏิบัติงานประจำปี) ถ้าไม่มีการระบุ ควรเป็นค่าที่ได้ผ่านการอนุมัติแล้ว (เช่น ผ่านการอนุมัติจากคณะกรรมการบริหารองค์กร)

Risk Management - การจัดการความเสี่ยง ?

 

มีโอกาสได้เข้ามาดูงานการจัดการความเสี่ยงที่ศิริราช 2 อาทิตย์ ได้ดูสไลด์การจัดการความเสี่ยงของ รศ.พญ.ปรียานุช แย้มวงษ์ แล้วชอบนิยามของการจัดการความเสี่ยงของอาจารย์เป็นพิเศษ เราอาจหานิยามที่มีความเป็นวิชาการได้ แต่ของอาจารย์คือให้ความหมายที่ทำให้มองเห็นภาพ เวลาต้องอธิบาย เลยขอยืมอาจารย์ไปใช้อยู่บ่อย ๆ 

 "การจัดการความเสี่ยง เป็นศาสตร์และศิลป์ในการสร้างความสมดุล

เพื่อให้การใช้ชีวิต และการดำเนินงานขององค์กรเป็นไปตามทางสายกลาง

ที่เป็นไปอย่างไม่ประมาท แต่ก็ไม่ทุกขเกินเหตุ”

“ ชีวิตคนเรามีความเสี่ยงตลอดเวลา 

ตั้งแต่เรื่องเล็ก ๆ จนถึงเสี่ยงต่อชีวิต

ถ้าเรากลัวไปหมดซะทุกอย่าง

ก็จะไม่กล้าทำอะไรใหม่ ๆ เลย 

แต่ถ้าไม่สนใจอะไรเลย ก็ประมาท ”

รศ.พญ.ปรียานุช แย้มวงษ์ 

คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล